Sa dami ng nagtratrabaho ngayon—sa gobyerno man o pribadong sektor—marami pa rin ang hindi pamilyar sa kanilang mga karapatang-paggawa, lalo na pagdating sa pagkatanggal sa trabaho o illegal dismissal. Kaya mahalagang maintindihan kung sino ang tunay na "empleyado" at kung paano pinangangalagaan ng batas ang mga manggagawa laban sa hindi makatarungang pagtanggal sa trabaho.

Kailan Ba Masasabing "Illegal Dismissal"? ❌👷

Sa ilalim ng Labor Code ng Pilipinas, ang illegal dismissal ay nangyayari kung ang empleyado ay tinanggal nang:
🔴 Walang sapat na dahilan (substantive due process), at/o
🔴 Walang tamang proseso (procedural due process)

I. SUBSTANTIVE DUE PROCESS

Mga Dahilan na Pwede Kang Tanggalin (Just Causes):

1. Serious Misconduct: Mabigat na paglabag sa patakaran o matinding paglabag sa utos ng employer
   
   
2. Gross and habitual neglect of duties: Paulit-ulit na kapabayaan sa trabaho
   
   
3. Fraud or willful breach of trust: Pandaraya o paglabag sa tiwala ng employer
   
   
4. Commission of a crime: Paggawa ng krimen laban sa employer o kapamilya nito
   
   
5. Analogous cases: Iba pang dahilan na katulad ng mga nabanggit
   
   

Mga Dahilang Hindi Kasalanan ng Empleyado (Authorized Causes):

1. Redundancy (sobrang empleyado)
   
   
2. Retrenchment (pagbawas ng empleyado para makabawi sa gastos)
   
   
3. Pagsasara ng negosyo
   
   
4. Seryosong karamdaman ng empleyado
   

II. PROCEDURAL DUE PROCESS

Ano ang Tamang Proseso?

Ayon sa Korte Suprema, dapat sundin ang Twin Notice Rule:

1. 📩 Unang abiso: Ipaalam sa empleyado ang dahilan ng planong pagtanggal at bigyan sya ng pagkakataon na makapagpaliwanag (oral or written).
   
   
2. 📢 Ikalawang abiso: Sabihin sa empleyado ang final na desisyon pagkatapos siyang bigyan ng pagkakataong magpaliwanag.

Kung wala ang alinman sa dalawa, ito ay itinuturing na illegal dismissal, kahit pa may sapat na dahilan (just or authorized cases).

Paano Kung Walang Pruweba na Tinanggal Ka?

Sa kasong Italkarat 18, Inc. v. Gerasmio, sinabi ng Korte Suprema:
🎯 Ang empleyado ang unang dapat magpatunay na siya ay tinanggal. Kapag napatunayan ito, saka lilipat sa employer ang burden of proof para patunayan na legal ang pagtanggal.

Anong Pwedeng Makuha Kung Illegal ang Pagkatanggal?

Kung mapatunayang illegal ang dismissal, may karapatan ang empleyado na:
   🔁 Maibalik sa trabaho (reinstatement) na parang walang nangyaring tanggalan; at
   💵 Backwages o sweldo mula sa petsa ng pagtanggal hanggang sa pagbabalik

Kung hindi na praktikal ang pagbabalik (dahil sarado na ang kumpanya o may tensyon na), maaaring humingi ng separation pay at backwages.

Sa ibang kaso, kahit legal ang dahilan pero hindi nasunod ang tamang proseso, pwedeng humingi ng nominal damages (karaniwang ₱30,000) bilang parusa sa employer sa hindi pagsunod sa due process.

Sa mga kaso naman ng authorized termination (tulad ng redundancy, retrenchment, o pagsara ng negosyo), obligadong bayaran ng employer ang separation pay. May mga pagkakataon din na inaabot ng ₱50,000 ang indemnity kung may pagkukulang ang employer sa proseso.

Mahalaga bang may Employer-Employee Relationship?

Bago ka pa makapag-reklamo sa NLRC o Labor Arbiter, kailangang malinaw na may employer-employee relationship.
       Narito ang apat na tests:

1. Sino ang kumontrata o kumuha sa iyo?
   
   
2. Sino ang nagbabayad ng sahod mo?
   
   
3. Sino ang may kapangyarihang magtanggal sa ’yo?
   
   
4. Sino ang may kontrol sa trabaho mo (oras, lugar, paraan ng paggawa)?

Kung kulang dito, maaaring hindi ka ituring bilang “empleyado”—kaya mahirap maghabol ng benepisyo o magreklamo.

Sa Huli: Alamin ang Iyong Karapatan 📚

Hindi sapat na basta may trabaho ka. Dapat alam mo rin ang karapatan mo, lalo na kung ikaw ay contractual, job order, o regular na empleyado. Ang bawat klaseng manggagawa ay may kanya-kanyang proteksyon sa batas—ang kailangan lang ay alamin mo kung sakop ka nito.

📌 Tip: Kung feeling mo ay mali ang pagkakatanggal sa ’yo, kumonsulta agad sa DOLE o abogado, at panatilihing dokumentado ang komunikasyon sa employer.

🌐 Website: https://arms.dole.gov.ph

Tandaan: Ang hindi pagkakaalam ng batas ay hindi excuse para mawalan ka ng karapatan.